در نشست اخیر کارگروه شورای گفت‌وگو، معضلات ناشی از تأکید دولت بر پرورش و تکثیر مرغ با نژاد آرین بدون توجه به احیای کارشناسی آن و فسادی که در صنعت مرغداری بهوجود آمده است، بررسی و مقرر شد برای تصمیمگیری، اطلاعات و آمار مورد نیاز و همچنین گزارشات تخصصی مرتبط در اختیار دبیرخانه شورای گفت‌وگو قرار بگیرد. به اعتقاد اعضای کارگروه، بدون دسترسی به اطلاعات واقعی و بررسی‌های کارشناسی نمی‌توان درباره امکان احیای این نژاد و یا لزوم جایگزینی آن با نژاد دیگری، تصمیم گرفت.
این جلسه در تاریخ 1402/06/12 به درخواست فدراسیون صنعت طیور ایران و با حضور نمایندگانی از اتاق ایران، اتاق تعاون، تشکلهای تخصصی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان دامپزشکی کشور، در محل اتاق ایران برگزار گردید.
فدراسیون طیور ایران طی مکاتبه شماره 1671/110/402 مورخ 1402/04/18 با دفتر مقام معظم رهبری، دبیر شورای عالی امنیت ملی، رئیس محترم جمهور، رئیس محترم مجلس شورای اسلامی، معاونت محترم علمی- فناوری رئیس جمهور و ریاست محترم سازمان بازرسی کل کشور و مکاتبه شماره 1674/110/402 مورخ 1402/04/24 با جناب آقای نیکبخت وزیر محترم جهاد کشاورزی، مشکلات صنعت طیور و تنظیم بازار مرغ ناشی از سیاست های اجرایی احیا و تکثیر مرغ آرین را اعلام کرده است.
عمده پیشنهادات و درخواست های این فدراسیون به شرح زیر می باشد:
- صدور مجوز واردات نژاد های برتر که سابقه کار در ایران دارند.
- اصلاح رویکردها و دستورات صادر شده فعلی جهت توسعه و تکثیر بیرویه نژاد مرغ آرین.
- تدوین یک برنامه مدون علمی- اجرایی که بصورت شفاف و بدون هرگونه محرمانگی در دسترس اصحاب متولی صنعت طیور قرار گیرد.
چالش صنعت مرغداری کشور و ارائه گزارشات نادرست پیرامون این حوزه به مقامات ارشد کشور
بر اساس آنچه در این نشست مطرح شد، در حال حاضر صنعت مرغداری کشور با حدود دو میلیارد دلار خسارت ناشی از تغییر نژاد مرغ به آرین در صنعت مرغداری از سال 1398 تا به امروز مواجه است و در عین حال از فسادی که در صنعت به وجود آمده، رنج می‌برد، از دید فعالان این حوزه، این فساد در ارکان مختلف از جمله سندسازیهای مختلف، آمار غلط و انحرافاتی در مرغی که به اسم نژاد آرین به پشتیبانی امور دام تحویل داده می شود ولی در واقع، آرین نیست و از سایر نژاد ها می باشد و این موضوع باعث می شود دان اضافه به عنوان مصرف نژاد آرین تحویل مرغداری هایی شود که نژاد های دیگر را پرورش می دهند.
از ابتدای دهه 80 که نژادهای دیگری از مرغ وارد کشور شد و جایگزین نژاد آرین (با اصالت هلندی) گردید، عملا تا سال 98 این نژاد مورد استفاده قرار نگرفته بود. به گفته فعالان اقتصادی، در سال 98 اطلاعات نادرستی به مقامات ارشد کشور در مورد تحریم ایران جهت واردات نژادهای بهرهور مرغ، ارسال شد و منجر گردید حکمی مبنی بر احیای نژاد آرین و استفاده مجدد از آن با هدف تأمین امینت غذای کشور به وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ گردد.
به دنبال صدور این ابلاغیه، وزارت جهاد کشاورزی و برخی سازمانها بدون مطالعه و اقدامات اولیه کارشناسی برای احیای نژاد آرین در کشور (که اصل موضوع ابلاغیه بوده)، اقدام به تولید و تکثیر عجولانه نژاد آرین و تأمین نیاز کشور بر مبنای آن نمود و صنعت مرغداری به یکباره با چالشی بزرگ مواجه گردید که نتیجه آن کاهش سطح تولید مرغ با نژاد آرین در طول چهار سال گذشته، افزایش هزینه های مرغداری و عدم اقدام مؤثر در احیای این نژاد بود.
بنا به اظهار فعالان اقتصادی و کارشناسان تشکلهای تخصصی این حوزه، استفاده از نژاد آرین در 100 درصد تولید گوشت مرغ مورد نیاز کشور، انتظاری غیراقتصادی، غیررقابتی و غیربهره‌ور بود که چهار سال پیش مطرح و همچنان مورد تأکید است. متأسفانه آنچه بیش از هرچیز صنعت مرغداری را اذیت می‌کند، نبود متولی مشخص و نظارت در این حوزه است و در مقابل نهادهای مختلفی از جمله امنیتی به این مسئله ورود کرده است.
خسارات جبران شود؛ اصلاح ژنتیکی نژاد مرغ آرین زمانبر و تخصصی است
فعالان صنعت مرغ معتقدند حکم صادر شده درباره استفاده از نژاد آرین، یک دستور دولتی است و نمی‌توان بخش خصوصی را ملزم کرد که فقط روی این نژاد غیربهره‌ور سرمایه‌گذاری کند. طبق علم اصلاح ژنتیک، این فرآیند بصورت تخصصی حدود 5 الی ۸ سال زمان نیاز دارد. حال باید پرسید برای احیای این نژاد تا به امروز چه اقدامات کارشناسی و علمی صورت گرفته است؟ و آیا واقعا اصلاح نژادی در این 4 سال صورت گرفته است؟ همچنین سوال اصلی فعالان این حوزه این است که چه کسانی با چه استدلال و مستنداتی برای اولین بار، این گزارشات را ارائه کرده اند؟ به عقیده این فعالان، راهکار مقابله با آسیب‌هایی که به بخش خصوصی وارد شد این بود که دولت پیش از هر اقدامی ابتدا استراتژی مربوطه را تدوین و بعد از اصلاح ژنتیک و احیای نژاد، آنگاه آن را وارد پروسه تولید و تکثیر می‌کرد. حال که این‌گونه عمل نکرده، باید مابه‌التفاوت و خساراتی که از پرورش این مرغ به مرغ‌دار تحمیل شده است را جبران کند.
عدم حضور نمایندگان بخش دولتی مرتبط در کارگروه تخصصی
از طرفی باید برای پاسخ‌گویی به ابهامات موجود، نمایندگانی از دفتر طیور معاونت امور تولیدات دامی وزارت کشاورزی حضور پیدا می‌کردند که متأسفانه علیرغم دعوت، حاضر نشدند. آمار و اطلاعات موجود دارای تناقضاتی است که بهتر بود برای ارائه آمار صحیح مسئولین مرتبط در جلسه حضور می داشتند.
طبق آنچه در این نشست مطرح شد ۳۰ درصد نهاده‌ها در بخش طیور برای نژاد آرین اختصاص پیدا می‌کند و از طرف دیگر طبق اعلام دفتر طیور معاونت امور تولیدات دامی تنها ۱۰ درصد آن تبدیل به گوشت مرغ می‌شود که این نشان می‌دهد آمار ارائه شده، دقیق نیست.
تأمین امنیت غذایی کشور موضوعی استراتژیک و حائز اهمیت می باشد
از سوی دیگر، مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب نیز سال قبل نامه‌ای را با همین مضمون و در راستای تأمین امنیت غذای کشور تهیه کرد که با امضای رئیس اتاق ایران برای ریاست جمهوری ارسال شد. در این نامه به آمارسازی اشاره شده و اینکه به دلیل نبود آمار درست، نمی‌توان تصمیم‌سازی دقیق درباره امنیت غذای کشور که یک موضوع استراتژیک محسوب می‌شود، داشت. همچنین اختلالات و چالش‌هایی که استفاده از نژاد آرین در صنعت طیور ایجاد کرده نیز برشمرده شد. متأسفانه علیرغم پیگیری های مرکز مطالعات راهبردی کشاورزی و آب و فدراسیون طیور تا به امروز اقدامی در خصوص درخواست مذکور صورت نگرفته است.
حفظ امنیت سرمایه گذاری در کنار امنیت غذای کشور
در این نشست ابوالحسن خلیلی، رئیس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران و علی رضوانی‌زاده، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران، خواستار جبران خسارت‌هایی شدند که این اقدامات غیر اقتصادی بر پیکره صنعت مرغداری وارد کرده است. به اعتقاد آنها حفظ امنیت سرمایه‌گذاری در کنار امینت غذای کشور، اهمیت دارد و باید مورد توجه باشد.
با توجه به آنچه در این جلسه عنوان شد، بخش خصوصی بر لزوم ورود نهادهای نظارتی و بررسی چالش‌هایی که مطرح شد، تأکید کرد و چون به نظر می‌رسد تا به امروز احیایی درباره نژاد مرغ آرین در کشور رخ نداده و آنچه انجام شده تاکید بر تکثیر بی رویه آن بوده است و هیچ کس نیز درباره آن صحبت نمی‌کند و گزارش نمی دهد. بنابراین ضرورت دارد که نهادهای نظارتی به موضوع ورود کرده و تحقیق و تفحص لازم درباره آن انجام شود. در این راستا مقرر شد:
- آمار و اطلاعات لازم از دستگاه‌های ذی‌ربط و متولی دریافت شده و گزارش‌های دقیقی از سوی فدراسیون صنعت طیور کشور و مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب تهیه و برای دبیرخانه شورای گفت‌وگو ارسال شود تا بر پایه این اطلاعات، مکاتباتی با نهادهای نظارتی و دستگاه‌های مربوطه انجام شود.
- فدراسیون صنعت طیور چارچوبی برای محاسبه سطح خسارت‌هایی که در این سال‌ها به صنعت مرغداری وارد شده است را تهیه و میزان آن را برآورد و اعلام نماید.
- با کمک وزارت امور اقتصادی و دارایی، مرکز پژوهشهای مجلس و مرکز مطالعات کشاورزی اتاق ایران، جنبه اقتصادی سناریوهای احیا و تکثیر کارشناسی مرغ نژاد آرین و ورود انواع لاین جدید به کشور بررسی گردد.
نتیجه اقدامات مربوطه ظرف یک ماه آتی در نشست بعدی کارگروه شورای گفت‌وگو بررسی شده و برای تصمیمگیری به صحن اصلی شورا ارجاع میگردد.
