استفاده از ظرفیت لایحه اصلاح قانون بودجه 1402 و تعریف سازوکاری برای پرداخت مطالبات سرمایه‌گذاران صنعت آب‌شیرین‌کن توسط وزارت نیرو که از سال 1400 تا به امروز باقی مانده است، جمع‌بندی نشست اخیر کارگروه تخصصی شورای گفت‌وگو بود.

جلسه کارگروه تخصصی مورخ 1402/05/17 با حضور نمایندگانی از اتاق ایران، اتاق تعاون، اتاق اصناف، انجمن شرکت­های آب­شیرین کن، شورای گفت­وگوی استان های هرمزگان، گلستان، خوزستان، بوشهر، وزارت امور اقتصاد و دارایی، وزارت صمت (ایمیدرو)، بانک مرکزی و گمرک جمهوری اسلامی ایران با موضوع "بررسی مشکلات شرکت­های آب شیرین­کن با توجه به پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن و در خطر افتادن آب شرب و بهداشت ساکنین حاشیه خلیج فارس و سواحل مکران" در محل اتاق بازرگانی ایران برگزار شد.

کاهش سطح سرمایه‌گذاری در حوزه آب‌شیرین‌کن‌ها به دلیل توجیه‌پذیر نبودن پروژه‌ها، انباشت مطالبات سرمایه‌گذاران در این صنعت از سال 1400، کاهش ردیف بودجه اعتبارات خرید تضمینی آب در سال جاری تا رقم 2 هزار و 850 میلیارد تومان، مشکل در بازپرداخت تسهیلات دریافتی از صندوق توسعه ملی به دلیل تغییر مبنای محاسبه نرخ ارز و تغییر گروه کالایی تجهیزات موردنیاز آب‌شیرین‌کن از گروه 21 به ۲۶ و قرار گرفتن آن ها در کنار کالاهای لوکس! که موجب گران شدن تجهیزات وارداتی موردنیاز این صنعت شده است، از جمله چالش‌هایی بودند که در نشست اخیر کارگروه شورای گفت‌وگو از سوی فعالان صنعت آب‌شیرین‌کن مورد توجه قرار گرفت.

بر اساس آنچه در این نشست عنوان شد، بدهی وزارت نیرو به سرمایه‌گذاران این صنعت از ۱۴۰۰ تا انتهای تیر امسال به ۱۸۰۰ میلیارد تومان رسیده است و از طرفی به دلیل تغییر گروه کالایی تجهیزات موردنیاز صنعت آب‌شیرین‌کن و افزایش نرخ ارزی که برای واردات به این بخش اختصاص پیدا می‌کند، این نگرانی وجود دارد که تا انتهای تابستان امسال شاهد خالی شدن انبار تجهیزات این بخش باشیم.

از آنجایی که نماینده سازمان برنامه‌وبودجه در نشست کارگروه شورای گفت‌وگو حضور نداشت، نماینده وزارت نیرو توضیحاتی درباره روند مکاتبات این دستگاه با سازمان برنامه و بودجه و پاسخ‌هایی که دریافت کرده است، ارائه داد.

عدم حضور نماینده سازمان برنامه‌وبودجه در این نشست مورد اعتراض فعالان بخش خصوصی قرار گرفت و آن را بیانگر بی‌توجهی این سازمان نسبت به وضعیت کسب‌وکار کشور بویژه صنعت تامین آب شرب دانستند.

نکته دیگری که در این بین باید مورد توجه باشد، پذیرفته نشدن بودجه پیشنهادی وزارت نیرو برای سال 1402 از سوی سازمان برنامه‌وبودجه است که برای پرداخت بدهی‌ها به سرمایه‌گذاران در نظر گرفته شده بود که به ادعای نماینده وزارت نیرو در این جلسه، سازمان برنامه‌وبودجه به دلیل رویکرد نادرستی که نسبت به بحث آب‌شیرین‌کن‌ها دارد، توجه کافی به اهمیت و نقشی که این صنعت در تأمین آب شرب مناطق جنوبی ایران دارد، نداشته و برای همین در اتخاذ تصمیمات خود دچار چنین اشتباهی شده است.

از طرف دیگر طبق گزارش ارائه شده در نشست، تخصیص‌هایی که تاکنون در این بخش انجام شده کمتر از اعتبار دیده شده و بالغ بر ۹۰۰ میلیارد تومان است. سازمان برنامه در پاسخ مکاتبات وزارت نیرو تأکید کرده است که آب‌شیرین‌کن‌ها باید به سمت خودگردانی بروند و از گروه کالاهای خرید تضمینی خارج شوند.

درباره تغییر گروه کالایی تجهیزات موردنیاز صنعت آب‌شیرین‌کن از گروه 21 به 26 نیز نه بانک مرکزی و نه وزارت صنعت، معدن و تجارت، مسئولیت آن را نپذیرفتند. این رویه نیز از سوی فعالان بخش خصوصی مورد اعتراض جدی قرار گرفت. انتظار بخش خصوصی این است که این هماهنگی در سطح دولت و دستگاههای ذیربط به خوبی انجام شود تا بخش خصوص دچار سردرگمی نگردد.

در هرحال به باور فعالان صنعت آب‌شیرین‌کن متولی اصلی این بخش، وزارت نیرو است. این مشکلات هم باید مستقیم توسط وزیر نیرو پیگیری شود. اگر محاسبات وزارت نیرو عددی را نشان می‌دهد که متولی تخصصی این بخش است نباید از سوی سازمان برنامه و بودجه مورد خدشه وارد شود. از سوی دیگر انتظار می‌رود که هرگونه تغییر در سیاست‌ها که منجر به بروز چالش در این صنعت می‌شود از سوی وزیر نیرو به­عنوان متولی اصلی امر، مورد پیگیری جدی قرار بگیرد.

در نهایت با توجه به آنچه در این نشست عنوان شد، اعضای کارگروه به این نتیجه رسیدند که صنعت آب‌شیرین‌کن به یک آیین‌نامه مستقل نیاز دارد که در آن باید چگونگی تأمین مالی و مدل‌های قابل اجرا برای آن تعریف و مشخص شود. برای همین مقرر شد به منظور حل ریشه‌ای مشکلات این بخش پیش‌نویس آیین‌نامه به همت وزارت نیرو و انجمن مربوطه و دیگر دستگاه‌های ذی‌ربط تهیه شده و برای تصویب به دبیرخانه شورا ارائه گردد.

از طرف دیگر برای حل مشکلات موجود نیز مقرر شد وزارت نیرو مکاتبه‌ای با سازمان برنامه‌وبودجه داشته باشد مبنی بر اینکه آیا قابلیت استفاده از ظرفیت بند (ب) تبصره ۵  قانون بودجه برای پرداخت طلب سرمایه‌گذاران از طرف دولت وجود دارد یا نه؟ همین مکاتبه هم از طرف دبیرخانه شورای گفت‌وگو با مرکز مدیریت بدهیها و دارائیهای مالی عمومی وزارت اقتصاد انجام می‌شود.

همچنین مقرر شد از ظرفیت لایحه اصلاح بودجه ۱۴۰۲ استفاده شود به این ترتیب که وزارت نیرو نشستی را در اسرع وقت با اعضای کمیسیون تلفیق مجلس و با حضور بخش خصوصی و سازمان برنامه‌وبودجه هماهنگ کند و در آنجا سازوکاری برای پرداخت بدهی‌های دولت به سرمایه‌گذاران صنعت آب‌شیرین‌کن تعریف شود. پیشنهاد شد که در این جلسه موضوع تهاتر بدهی‌ها هم مطرح و بررسی شود. ضمنا در ادامه مقرر گردید؛ پیش نویس پیشنهادی انجمن شرکت های آب شیرین کن در خصوص میزان تأمین ارزی طرح های این صنعت به سیاق گذشته، بعلاوه نحوه بازپرداخت تسهیلات صندوق توسعه ملی ( درصورت صلاحدید) جهت تصویب در هیأت وزیران به وزارت نیرو ارائه گردد.