اختلال در صادرات سیب‌زمینی با برخی تصمیمات خلق‌الساعه و ایجاد مشکلات جدی برای تولیدکنندگان این محصول، در دستور کار کارگروه شورای گفت‌وگو قرار گرفت. جلسه مذکور در تاریخ 1401/11/16 با حضور نمایندگانی از اتاق ایران، اتاق اصناف، انجمن ملی سیب زمینی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی ایران، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی و مرکز مطالعات راهبردی کشاورزی و آب ایران برگزار شد.
به گفته دبیر انجمن سیب‌زمینی ایران، متوسط تولید سالانه این محصول در کشور حدود 5.5 میلیون تن و متوسط صادرات آن 600 هزار تن است. اما ابلاغ این تغییرات بدون هماهنگی، باعث متضررشدن صادرکنندگان و تولیدکنندگان محصول سیب‌زمینی در نقاط مختلف کشور شده است. در واقع بعد از چند تصمیم مختلف در آبان و آذر سال جاری، در نهایت در تاریخ 27 دی‌ماه، دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت، افزایش عوارض صادراتی سیب‌زمینی از 12 درصد به 70 درصد قیمت پایه صادراتی تا پایان امسال را به گمرک ابلاغ کرد.
به اعتقاد بخش خصوصی و دبیرخانه شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی در این تصمیم‌گیری‌ها، مواد 24،3،2 و 30 الحاقی قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار، رعایت نشده و از بخش خصوصی و بهطور خاص انجمن ملی سیب‌زمینی ایران و فعالان اقتصادی این حوزه مشورت و نظرخواهی صورت نگرفته است.
آن‌طور که نمایندگان انجمن ملی سیب‌زمینی ایران در این جلسه بیان کردند، صادرکنندگان این محصول با احتساب 12 درصد عوارض صادراتی، سیب‌زمینی را خریداری کرده و متعهد به ارسال محموله به بازار هدف در کشور خریدار شده‌اند، اما به یک‌باره و بدون اطلاع‌رسانی قبلی در مرز مبادی گمرکی با تصمیم جدید درباره عوارض 70 درصدی صادراتی سیب‌زمینی مواجه شده‌اند که این موضوع مشکلات و هزینه‌های زیادی را برای صادرکنندگان ایجاد کرده است.
به گفته نمایندگان حاضر از این انجمن در کارگروه شورای گفت‌وگو، حتی بیشتر محموله‌ها، ارسال نشده است و از مرز برگشت خورده‌اند. بدین ترتیب اعتبار و بازار صادرکنندگان از بین رفته و هیچ برنامه و راهکاری هم برای جبران این خسارات در این بخشنامه توسط دستگاههای مربوط اعلام نشده است. علاوه بر این، تولیدکنندگان این محصول به خصوص در جیرفت و گرگان با توجه به اضطراب کاهش قیمت و متضرر شدن، دچار تردید و سردرگمی در روند تولید خود شده‌اند.
نماینده انجمن سیب‌زمینی ایران در این جلسه از اعلام آمادگی انجمن برای همکاری با وزارت جهاد کشاورزی در زمینه تولید، توزیع و صادرات سیب‌زمینی و حتی الگو و برنامه کشت این محصول خبر داد و گفت: این انجمن می‌تواند مکان‌های مشخصی به تولیدکننده‌های سیب‌زمینی اختصاص دهد تا این محصول با قیمت مناسب برای مصرف‌کننده و تولیدکننده عرضه شود.
علاوه بر این، نماینده این انجمن پیشنهاد کرد برای جلوگیری از پوسیدگی و جوانهزدن و غیرقابل استفادهشدن سیب‌زمینی‌هایی که در انبارها مانده‌اند، عوارض 70 درصد حذف و سیب‌زمینی‌های انباری صادر شوند.
نماینده وزارت جهاد کشاورزی هم گفت: متأسفانه قیمت محصولات جالیزی به شدت بالاست و ما برای کنترل قیمت‌ها و تنظیم بازار داخلی جلساتی را برگزار کردیم و چاره‌ای جز تعیین عوارض صادراتی نداشتیم. اما برای رسیدگی به مشکلات تولیدکنندگان و صادرکنندگان سیب‌زمینی، دفتر توسعه صادرات وزارتخانه با حضور انجمن سیب‌زمینی جلسه‌ای را بهزودی برگزار خواهد کرد تا نظرات انجمن لحاظ شود.
نماینده گمرک معتقد بود: تغییر ناگهانی عوارض صادراتی، صادرکننده را متضرر می‌کند. دفتر مقررات مهلت ابلاغ را 3 روزه در نظر گرفته است که برای صادرکننده مناسب نیست. حداقل باید مهلت 10 روزه در نظر گرفته شود.
نماینده نظام مهندسی کشاورزی نیز در جلسه پیشنهاد کرد با استفاده از این تجربه که هر زمان کار را به انجمن‌ها و تشکل‌های مربوطه واگذار کردیم موفق بوده‌ایم در این مورد هم مسئولیت توزیع و تجارت سیب‌زمینی و همه موارد مربوط به آن به تشکل‌های معتبر و انجمن واگذار شود.
محمد اسکندری مدیر دبیرخانه کارگروه شورای گفت‌وگو در جمع‌بندی این جلسه با بیان اینکه دستگاههای مجری به ویژه وزارت صمت به عنوان نهاد اصلی حمایت‌کننده از تولید باید برخی موارد حقوقی و قانونی از جمله اجرای مواد 2 و 3 و 24 و 30 قانون بهبود را متذکر شود.
او با تأکید بر اینکه از مشورت ناپذیری وزارت جهاد و پاسخگو نبودن این وزارتخانه گله‌مند هستیم ادامه داد: مواد 2 و 3 مشورت پذیری و مواد 24 و 30 اعلام از قبل تغییر رویه را مورد تأکید قرار داده‌اند.
اسکندری گفت: بخشی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان سیب‌زمینی اکنون دچار خسارت شده‌اند. جبران خسارت و پیگیری مستثنیشدن آن‌ها از این دستورالعمل را در شورای گفت‌وگو دنبال خواهیم کرد.
او با بیان اینکه باید برای سیب‌زمینی‌های انبارشده قبل از خرابشدن آن‌ها، سازوکاری مشخص شود افزود: دستگاههای دولتی و بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌های خود باید از ظرفیت مرکز مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران و سازمان نظام مهندسی کشاورزی به شکل کنسرسیومی استفاده کنند. این هم قانونی و هم مبتنی بر نگاه علمی است.
اسکندری همچنین تأکید کرد: تغییر مقررات و رویه‌ها حداقل 10 روز قبل از اجرا باید اعلام شوند تا فرصتی برای برنامهریزی و تصمیم‌گیری به فعال اقتصادی داده شود.
او همچنین پیشنهاد کرد: انجمن سیب‌زمینی با همکاری سازمان نظام مهندسی و مرکز مطالعات کشاورزی چارچوب یک برنامهریزی دقیق برای تولید، توزیع و فرآوری سیب‌زمینی با وزارت جهاد در سال 1402 انجام دهند تا کمتر شاهد مشکلاتی از این دست باشیم.
