چکیده
در چندماه اخير تامين نهاده‌هاي دام و طيور در کشور با مشکل مواجه شده است و اين امر باعث شده تا در بازار شاهد افزايش قيمت تمام شده محصولات پروتئيني باشيم که در صورت ادامه اين روند، امنيت و ايمني غذايي کشور دچار مشکل خواهد شد.
افزايش چشمگير قيمت نهاده‌هاي دامي همچون جو، ذرت و کنجاله سويا در چند ماه گذشته و کمياب شدن آنها حتي با قيمت‌هاي چندبرابري در برخي مقاطع زماني، بازار توليد محصولات پروتئيني را به شدت متلاطم کرده، توليدکننده را متضرر نموده و حتي در مظان اتهام قرار داده است که همه اين نکات باعث شده تا در نهايت سفره مصرف‌‌کننده کوچکتر شود.
ايران يک کشور واردکننده در نهاده‌هاي دامي به شمار مي‌رود به طوريکه متوسط 80 درصد از نياز کشور به اين اقلام از طريق واردات تامين مي شود؛ با اين حال طي ماه‌هاي گذشته مشکل عدم به موقع تخصيص و تامين ارز و در نهايت دپو شدن نهاده‌هاي دامي در گمرکات باعث کمبود عرضه و افزايش قيمت نهاده‌هاي دامي در بازار غيررسمي شده است. اين مشکل تنها در مرحله تامين ارز نيست، بلکه حتي محموله‌هايي که تخصيص براي آنها صورت گرفته است نيز از تأمين ارز مرغوب و قابل انتقال بي‌بهره مانده‌اند.
مشکلات بازار نهاده‌هاي دامي محدود به موضوع ارز نيست؛ نهاده‌هايي که حتي تامين ارز شده‌اند نيز بايد از طريق سامانه بازارگاه توزيع شوند که به گفته فعالان بازار به غير از مشکلات نرم افزاري اين سامانه و فقدان دانش کافي براي بهره‌برداري از آن، اين سامانه بدليل فقدان شفافيت در برخي فرايندها، داراي مشکلات متعددي در فرايندهاي توزيع نهاده است. از سوي ديگر ميزان نهاده‌هايي که در سامانه بازارگاه عرضه مي‌شود کمتر از 30 درصد نياز توليدکنندگان کشور به نهاده‌هاي دامي است.
سومين عاملي که بازار تامين نهاده‌هاي دامي و طيور را با چالش مواجه ساخته، سياستگذاري دستوري در حوزه قيمت و توليد است. در حالي‌که در اغلب فصول سال تنها حدود 30 درصد نهاده‌ها با نرخ مصوب به دست توليدکنندگان مي‌رسد، توليدکننده شير، گوشت و تخم‌مرغ ملزم به رعايت قيمت‌هاي مصوب براي محصولات پروتئيني است. در نهايت عدم توجه و عدم حمايت به موقع صنايع مرتبط با دام و طيور در ليست مشاغل زيان ديده از شيوع ويروس کرونا، وضعيت اين صنعت را دچار مشکل کرده است.
چالش و بحراني كه از صنعت طيور آغاز شده بود، به مرور دامداران را نيز گرفتار كرد و فاصله قيمت دولتي نهاده‌هاي تامين خوراک دام با بازار آزاد به شدت زياد شد؛ در شرايطي كه جو دامي قيمت مصوب 1700 توماني دارد در بازار آزاد 4300 تا 4600 تومان به فروش مي‌رسد در صورت عدم ارائه راهبرد مناسب براي از بين بردن اين فاصله قيمتي، بازار فرآورده‌هاي دامي آشفته‌‌تر خواهد شد.
ادامه‌دار شدن اين روند و مختل بودن فرايند تامين خوراک دام و طيور مي‌تواند امنيت غذايي کشور را با چالش جدي مواجه کند؛ به همين رو ارائه راهبردهاي کارآمد و اجراي هر چه سريعتر آن، ضرورتي انکارناپذير است. از جمله راهکارهاي پيشنهادي براي حل بحران تامين خوراک دام و طيور مواردي چون تخصيص و تامين ارز مرغوب و قابل انتقال براي واردات نهاده‌هاي دامي، اصلاح نظام توزيع نهاده‌هاي دامي و خوراک دام و طيور، رفع مشکلات فعلي نظام توزيع و سامانه بازارگاه، عدم توزيع نهاده به‌صورت خام و الزام به توزيع خوراک آماده صنعتي از طريق واحدهاي توليدي مجاز، اصلاح ساختار توزيع بر مبناي زنجيره‌هاي ارزش و پرهيز از سياستگذاري دستوري و غيرکارشناسي است.
در اين ارتباط پيگيري‌هاي صورت گرفته از سوي دولت، مجلس، بخش‌خصوصي و قوه قضائيه که با محوريت شوراي گفت‌‌وگو صورت گرفت در نهايت منجر به صدور مصوباتي از سوي معاونت اقتصادي رئيس‌جمهور و ستاد تنظيم بازار با هدف بازگشت آرامش به بازار تامين نهاده‌هاي دامي شد که در پايان اين مجلد، به صورت مبسوط به هر کدام پرداخته شده است.
جهت دانلود فایل کامل نشریه به انتهای همین خبر مراجعه فرمایید.
